ՀՀ գյուղատնտեսության նախարար Սերգո Կարապետյանի զեկույցը «Հայագրոֆորում» համաժողովին

Մեծարգո պարոն վարչապետ, Տիկնայք և պարոնայք, Առաջին հերթին ցանկանում եմ շնորհակալություն հայտնել “Հայագրոֆորում” համաժողովին Ձեր մասնակցության համար։ Հայաստանն անկախության հռչակումից ի վեր, 24 տարիների ընթացքում որդեգրել է շուկայական տնտեսության կայացման և տնտեսական բարեփոխումների քաղաքականություն։ Խորհրդանշական է, որ այդ գործընթացը սկզբնավորվել է ագրարային բարեփոխումներով։ Հողի սեփականաշնորհումը, ագրոպարենային համալիրի բոլոր ոլորտների մասնավորեցումը և շուկայական հարաբերությունների արմատավորումը բարդ ու դժվարին գործընթաց էր։ Ուստի, ինչպես շուկայական հարաբերությունների անցնող այլ երկրներում, Հայաստանում ևս անցումային ժամանակաշրջանն ուղեկցվել է որոշակի բարդություններով: Այսօր սկզբունքորեն նոր մոտեցումներ են ցուցաբերվում ագրարային ոլորտի զարգացման ուղղությամբ։ Այն համարվում է տնտեսության գերակա ոլորտ և դրան համահունչ վերանայվել է պետական քաղաքականության մոտեցումները: Վերջին տարիներին գյուղատնտեսության ոլորտում ապահովվել է էական տնտեսական աճ: Գյուղատնտեսությունում ձևավորվում է երկրի համախառն ներքին արդյունքի շուրջ 1/5 մասը, իսկ գյուղատնտեսական մթերքներ վերամշակող արդյունաբերության հետ մեկտեղ` համախառն ներքին արդյունքի մեջ ագրոպարենային ոլորտի մասնաբաժինը կազմում է ավելի քան 26 %: Հարգելի գործընկերներ, Այս տարի ՄԱԿ-ի պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպությունը, հոկտեմբերի 16-ին` Պարենի համաշխարհային օրը, նշում է իր հիմնադրման 70 տարին: Այդ հոբելյանական տարեդարձի առթիվ ուղղում եմ իմ շնորհավորանքները և շնորհակալություն եմ հայտնում Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպությանը վերջին 20 տարիներին Հայստանի գյուղատնտեսությունում իրականացրած առաջնահերթ ծրագրերի և աջակցության համար: Այս տարին ՄԱԿ-ի կողմից հայտարարվել է հողի միջազգային տարի։ ՄԱԿ-ի ընդունած հայտարարությունն առավել համահունչ է մեր հանրապետության գյուղատնտեսության պայմաններին և ոլորտում իրականացվող քաղաքականությանը, որը նպատակաուղղվել է հողային ռեսուրսների առավել արդյունավետ օգտագործմանը: Ընդհանուր առմամբ, հանրապետությունում գյուղատնտեսական մշակաբույսերի ցանքատարածությունները 2011-2015 թվականների ընթացքում ավելացել են գրեթե 68000 հեկտարով, միայն 2015 թվականին` 18500 հեկտարով և կազմել են 351300 հեկտար: Վարելահողերի նպատակային օգտագործման մակարդակը 2015 թվականին հասել է 78.5 %-ի, 2010 թվականի 63.2 %-ի դիմաց: Ընթացիկ տարվա հունվար-օգոստոս ամիսներին գյուղատնտեսության համախառն արտադրանքը կազմել է 504 միլիարդ 900 միլիոն դրամ, որը գերազանցում է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի ցուցանիշը 13.5 %-ով: Հանրապետության բոլոր մարզերում գրանցվել է գյուղատնտեսության բոլոր ճյուղերի արտադրության ծավալների զգալի աճ: Նախարարությունը, գյուղատնտեսության ոլորտին առչվող խնդիրների լուծման գործընթացում ակտիվ համագործակցություն է ունեցել հանրապետության բոլոր մարզպետարանների և նրաց համապատասխան ստորաբաժանումների հետ: Գյուղատնտեսության ոլորտում պետական քաղաքականությունն իրականացվում է մի շարք ծրագրերի միջոցով: Նշեմ դրանցից հիմնականները: • «Ցորենի սերմանաբուծության և սերմարտադրության զարգացման» ծրագիրը, • «Գարնանացանի համար գարու, եգիպտացորենի, առվույտի և կորնգանի արտադրության զարգացման» ծրագիրը: Այս ծրագրերը նպաստել են հացահատիկային մշակաբույսերի ցանքատարածությունների ավելացմանը և հացահատիկային տնտեսության ինտենսիվացման մակարդակի բարձրացմանը: Հացահատիկային մշակաբույսերի արտադրության ծավալները 2015 թվականին, ըստ օպերատիվ տվյալների, գերազանցել են նախորդ տարվա մակարդակը շուրջ 8 %-ով և կազմել 637.0 հազ. տոննա: Ցորենի արտադրության ծավալները կազմել են շուրջ 373.0 հազ. տոննա, 2014 թվականի 338 հազ. տոննայի դիմաց, գրանցվել է 10.5 % աճ: Ծրագրերի իրականացումն իր դրական ազդեցությունն է ունեցել ցորենի ինքնաբավության մակարդակի բարձրացման վրա: Այդ ցուցանիշը 2014 թվականին կազմել է շուրջ 50.0 %, 2010 թվականի 33.5 %-ի դիմաց: Վերջին տարիներին իրականացվել և ներկայումս շարունակվում են գյուղատնտեսությունում օգտագործվող հիմնական նյութական ռեսուրսների մատչելիության բարձրացման միջոցառումներ: Դրան են ուղղված «Հողօգտա-գործողներին գյուղատնտեսական աշխատանքների համար մատչելի գներով հանքային պարարտանյութերի և դիզելային վառելանյութի ձեռքբերման նպատակով պետական աջակցության» ծրագրերը: Գյուղատնտեսության կայունության և մրցունակության բարձրացման համար կարևոր է համարվում վարկային ռեսուրսների մատչելիության մակար-դակի բարձրացումը: Վերջինիս նպաստել է «Գյուղատնտեսության ոլորտին տրամադրվող վարկերի տոկոսադրույքների սուբսիդավորման» ծրագիրը: 2015 թվականից վակերի տոկոսադրույքները սուբսիդավորվում է 6 տոկոսով, նախորդ տարիներին գործող 4 տոկոսի փոխարեն: Հանրապետությունում անասնաբուծության խթանմանը նպաստել է «Տավարաբուծության զարգացման ծրագիրը»: Անասնապահության զարգացման համար առանձնակի կարևորվում է «Համայնքների գյուղատնտեսական ռեսուրսների կառավարման և մրցունակության» Համաշխարհային բանկի աջակցությամբ իրականացվող ծրագիրը: Ծրագիրն իրականացվում է հանրապետության անասնապահությամբ մասնագիտացված վեց մարզում։ Ծրագրի նպատակն է աջակցել անասնապահական ուղղվածություն ունեցող բարձրլեռնային և սահմանամերձ համայնքներին՝ հեռագնա արոտների անցանելիության ապահովման, ջրարբիացման, դեգրադացված արոտների վերականգնման, ինչպես նաև կաթի ընդունման և վերամշակման կարողությունների ստեղծման, նորարարական տեխնոլոգիաների ներդրման, անասնաբուժական և տոհմային աշխատանքների բարելավման և այլ միջոցներով։ Ծրագրի առանցքային դրույթներից է գյուղատնտեսական կոոպերատիվների ստեղծումը և դրանց գործունեությանը նպաստելու միջոցով մրցունակ անասնապահության զարգացումը: Ծրագրի շրջանակներում նախատեսված 55 համայնքի փոխարեն, տնտեսված միջոցների ներգրավմամբ, աշխատանքներ են իրականացվել 91 համայնքում: Ծրագրի իրականացման արդյունքում, միջին ժամկետում, գյուղա-տնտեսական կենդանիների մթերատվությունը ներառված համայնքներում բարձրացել է 20.0-25.0 %-ով, ավելացել է անասնագլխաքանակը: Հաշվի առնելով ծրագրի դրական արդյունքները՝ 2015 թվականին մեկնարկել է երկրորդ ծրագիրը, որը ընդգրկում է հանրապետության 8 մարզի 100 գյուղական համայնք: Գյուղատնտեսության զարգացման համար առանձնակի կարևորվում է գյուղատնտեսական մթերքներ վերամշակող արդյունաբերության զարգացումը և այս բնագավառում ծառացած խնդիրների լուծումը: Ներկայումս գյուղատնտեսական մթերքներ վերամշակող ոլորտին բաժին է ընկնում արդյունաբերության համախառն արտադրանքի 38.4 %-ը: Վերամշակման համակարգի գործունեության ակտիվացումը և արտադրության ծավալների աստիճանական ավելացումն որոշակիորեն նպաստել են գյուղատնտեսական արտադրանքի իրացման հիմնախնդրի մեղմմանը և գյուղացիական տնտեսությունների ապրանքայնության մակարդակի բարձրացմանը: Սակայն, այս գործում, ինչպես գիտեք, առկա են որոշակի խնդիրներ: Մենք պետք է հասնենք նրան, որ բոլոր գյուղատնտեսական հումք արտադրողների և վերամշակողների միջև նախօրոք հաստատվեն պայմանագրային հարաբերություններ, որը խնդրի լուծման հիմնական նախապայմաններից է: Այսօրվա դրությամբ գյուղատնտեսական մթերք վերամշակող ընկերությունների կողմից մթերվել է շուրջ 40 հազ. տոննա բանջարեղեն, որը գերազանցում է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի ցուցանիշը 21.4 %-ով, իսկ պտղի մթերումների ծավալը կազմել է 17500 տոննա, որն ավելի է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի ցուցանիշից 53.7 %-ով: Պտուղ-բանջարեղենի մթերումները շարունակվում են: Այժմ անդրադառնանք խաղողի մթերման գործընթացին: Գյուղատնտեսական մթերքների իրացմանը նպաստելու համար ընթացիկ տարում շարունակվել է մայրաքաղաքում գյուղատնտեսական մթերքների տոնավաճառների կազմակերպումը: 2014 թվականի նույն ժամանակահատվածում արտահանվել է 37800 տոննա պտուղբանջարեղեն, խաղող և կարտոֆիլ: Ընդհանուր առմամբ, արտահանման ծավալները գերազանցում են նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի ցուցանիշը 65.1 %-ով, իսկ 2014 թվականի արտահանման տարեկան ցուցանիշն արդեն իսկ գերազանցվել է 33.6 %-ով (15.6 հազ. տոննայով): Արտահանման գործընթացը շարունակվում է, և իրական նախադրյալներ կան նախորդ տարվա համեմատությամբ ծավալների գրեթե կրկնապատկման համար: Ընթացիկ տարում ընդլայնվել է թարմ բուսաբուծական մթերքներ արտահանվող երկրների շրջանակը: Արտահանման ծավալների մեջ գերակշռում է Եվրասիական տնտեսական միության երկրների մասնա-բաժինը, մասնավորապես Ռուսաստանի Դաշնության բաժինը կազմում է արտահանման ընդհանուր ծավալի 83.6 %-ը, 2014 թվականի նույն ժամանակահատվածի 39.6 %-ի դիմաց: ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարությունը մշտապես աշխատանքներ է իրականացնում տարբեր երկրների և միջազգային տնտեսական կազմակերպությունների հետ` բազմակողմանի կապերի հաստատման, դրանց ամրապնդման և փոխշահավետ համագործակցության ապահովման ուղղությամբ, որի ընթացքում իրականացվում են տնտեսության ագրարային հատվածի զար-գացմանը նպաստող տարբեր ծրագրեր: 2015 թվականի հունվարին մեկնարկել է «Եվրոպական հարևանության գյուղատնտեսության և գյուղի զարգացման» (ENPARD) եռամյա ծրագիրը, որի նպատակն է աջակցել գյուղատնտեսական կոոպերատիվների ստեղծմանը, ինչպես նաև գործող կոոպերատիվների բիզնես կարողությունների ընդլայնմանը, տեխնոլոգիաների արդիականացմանը, շուկայավարմանը, ռիսկերի նվազեցման համակարգի ներդրմանը և այլ աշխատանքների իրականացմանը: Սույն թվականի հոկտեմբերի 1-ին հաստավել է նաև Եվրամիության և Ավստրիայի զարգացման գործակալության աջակցությամբ իրականացվող Հայաստանում օրգանական գյուղատնտեսության զարգացման ծրագիրը, 3.2 մլն եվրո բյուջեով: Համաժողովի հարգելի մասնակիցներ, Ձեր ուշադրությանը հակիրճ ներկայացվեց գյուղատնտեսության ոլորտում իրականացվող աշխատանքների մի մասը: Իրականում նախարարության գործունեության շրջանակներն ավելի լայն են: Հիշատակված խնդիրների լուծմանն էլ նպատակաուղղված է ոլորտում վարվող քաղաքականությունը: «Հայագրոֆորում» համաժողովի հարգելի մասնակիցներ, այս միջոառման կազմակերպմանն աջակցության և հովանավորման համար ցանկանում եմ առանձնակի շնորհակալություն հայտնել Հայաստանի առաջատար բջջային օպերատոր ՎիվաՍել-ՄՏՍ-ին, ՄԱԿ-ի պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպությանն: Եզրափակելով՝ հարկ է շեշտադրել, որ մեր երկրում գյուղատնտեսության զարգացումն ապահովվում է հայ գյուղացու ջանքերի, հմտությունների, աշխատասիրության, պետություն-մասնավոր հատված համագործակցության և պետական աջակցության շնորհիվ։ Օգտվելով ընձեռված հնարավորությունից՝ շնորհավորում եմ գյուղատնտեսության աշխատողի օրվա առթիվ և ցանկանում ոլորտի մարդկանց քաջ առողջություն, խաղաղ երկինք, բարեկեցություն, առատ բերք ու բարիք: Շնորհակալություն: