Գործուն զղջալու հիմքով քրեական պատասխանատվությունից ազատելը ոչ թե կնվազեցնի, այլ էլ ավելի կծանրաբեռնի քննչական մարմիններին և դատարաններին. Գեւորգ Դանիելյան․ aravot.am

Aravot.am-ի զրուցակիցն է իրավագիտության դոկտոր, պրոֆեսոր, Հայաստանի վաստակավոր իրավաբան Գեւորգ Դանիելյանը  

-Կառավարությունը քննարկման է դրել Քրեական օրենսգրքում լրացումների նախագիծ, որով նախատեսվում է ներդնել, այսպես կոչված՝ գործուն զղջալու հիմքով քրեական պատասխանատվությունից ազատվելու ինստիտուտը` ծանր և առանձնապես ծանր հանցագործությունների դեպքում։ Նախագիծն այսօր քննարկվեց ԱԺ արտահերթ նստաշրջանում։ Ինչո՞վ է պայմանավորված ներկայումս նման նախաձեռնությունը։

-Նախ, նկատենք, որ այս նախագծի առնչությամբ ԵՊՀ իրավագիտության ֆակուլտետի գիտական խորհրդի որոշմամբ հրապարակվել է մասնագիտական եզրակացություն, որով նշված օրինագիծն ամբողջովին ճանաչվել է անհիմն և սահմանադրականության հետ առերևույթ լրջագույն խնդիրներ ունեցող։ Գործնականում իրավագիտության ֆակուլտետը դիմում է այսպիսի միջոցի, երբ շրջանառության մեջ են դրվում ծայրահեղ խնդրահարույց օրինագծեր, իսկ ձեր կողմից նշվածը հենց այդպիսին է ճանաչվել։

Այս նախաձեռնության հեղինակները իրենց քայլը բացատրում են քննչական մարմինների և դատարանների ծանրաբեռնվածությունը նվազեցնելու անհրաժեշտությամբ։ Նախապես ասեմ, որ գործնականում ճիշտ հակառակ պատկերն ենք ունենալու, ինչին դեռ կանդրադառնամ։ Բացի այդ, արտաքուստ կարող է թվալ, թե այս նախաձեռնությունը հետապնդում է պատժողական քաղաքականությունը մեղմացնելու նպատակ, սակայն դա ուղեկցվել է սահմանադրական նորմերի, Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին կոնվենցիայի այնպիսի դրույթների բացահայտ ոտնահարմամբ, ինչի արդյունքում այդ նպատակը ևս մեծ հարցականի տակ է։ Վերջին հաշվով, մեղմացումն ինքնանպատակ չէ, այն չի կարող իրացվել ամեն գնով, այդ թվում՝ առավել ծանրակշիռ արժեքների անտեսմամբ։ Այս նախագծով առերևույթ շրջանցվում են Սահմանադրության առնվազն մի քանի հիմնադրույթներ, ընդհուպ՝ խտրականության արգելքը, արդար դատաքննության իրավունքը, պատժի համաչափության սկզբունքը և այլն։

Կոնկրետ ինձ առավել մտահոգում է վրեժխնդրության (վենդետա) կտրուկ աճի վտանգը։ Այսպիսի աննախադեպ լիբերալիզացիայի պարագայում դա, ցավոք, անխուսափելի է լինելու։ Նկատենք, որ վենդետան մեզանում հանդիպում է անգամ այն դեպքերում, երբ հանցագործը ստացել է իր արժանի պատիժն ու գտնվում է ՔԿՀ-֊ում, իսկ այսպիսի անհեռատես նախաձեռնությունները այդ վտանգավոր երևույթի տարածման համար ուղղակի պարարտ հող են։

Ընդհանրապես հատվածական միջամտությունները խարխլում են քրեական օրենսդրության ամբողջական, համակարգված չափանիշների կուռ տրամաբանությունը։ Ի դեպ, միջազգային իրավական չափանիշներով ևս բացառվում է այս բնույթի ծայրահեղ պատժողական քաղաքականությանը։ Այսպես, «Մարդու իրավունքների լուրջ խախտումների համար անպատժելիությունը վերացնելու վերաբերյալ» ԵԽ ուղեցույցում նշվում է, որ պետությունները պետք է պայքարեն անպատժելիության դեմ՝ որպես զոհերի համար արդարադատության միջոց և որպես մարդու իրավունքների հետագա խախտումները զսպող և արդարադատության համակարգում իրավունքի գերակայության և հանրային վստահության ապահովման միջոց։  

Օրինագծի հեղինակները փորձել են հիմնավորել, թե իբր օրենսդրությամբ նախատեսված մյուս դեպքերում ևս ծանր և առանձնապես ծանր հանցագործությունները տարանջատված չեն, մինչդեռ, ճիշտ հակառակը՝ այդ տարբերակումը չկա միայն մի դեպքում, երբ խոսքը ոչ թե պատժից ազատելուն, այլ օրենքով նշանակված պատժից ավելի մեղմ պատիժ նշանակելուն է վերաբերում։ Մյուս բոլոր դեպքերում մեղմացնող կարգավորումները չեն տարածվում ծանր և առանձնապես ծանր հանցագործությունների վրա։

Ամբողջական հոդվածը՝ սկզբնաղբյուր կայքում։