Ո՞վ ավելի բարձր կբղավի՝ «հողատու» կամ «թալանչի»․ «Առավոտ»

«Առավոտ» թերթի առաջնորդողը գրում է․ «Իսրայելցի հանրաճանաչ պատմաբան եւ քաղաքագետ Յուվալ Հարարիին իր դասախոսություններից մեկի ժամանակ դահլիճից հարցնում են՝ «ի՞նչ կարծիք ունեք «հետճշմարտություն» (post truth) դարաշրջանի մասին»: Հարարին պատասխանում է մոտավորավորապես այսպես. «Ձեր հարցից կարելի է ենթադրել, որ մարդկությունը երբեւէ ապրել է ճշմարտության դարաշրջանում»:

Ըստ այդ հետազոտողի՝ մարդիկ, տասնյակ հազարավոր տարիներ առաջ առանձնանալով կենդանական աշխարհից, սկսել են իրար ինչ-որ պատմություններ պատմել՝ դրանք կարող են լինել կրոնական, գաղափարախոսական, դիցաբանական, ազգային եւ այլ բնույթի, եւ ամենեւին պարտադիր չէ, որ արտացոլեն իրականությունը: Այդ պատմությունները կարեւոր են մարդկանց համար, որովհետեւ միավորում են նրանց, դրդում միասնական գործողությունների: Օրինակ, հենց Հարարիի պետության ձեւավորման համար վճռական նշանակություն ունեցավ 19-րդ դարի Եվրոպայում տարածված ազգայնական «խոսույթը» (դիսկուրսը), որն իր ժողովրդի համար «տեղայնացրեց» Թեոդոր Հերցլը: (Ի դեպ, մեր Միքայել Նալբանդյանին ես նույնպես ազգայնական մտածող եմ համարում, բայց նրա գաղափարները մենք պաշտաճ կերպով չենք ուսումնասիրել):

«Հետճշմարտությունը», եթե կարճ ձեւակերպենք, այնպիսի մի իրավիճակ է, երբ այն, ինչ ասվում է իրականության մասին, ավելի կարեւոր է, քան բուն իրականությունը: Եվ այդ առումով կարելի է համաձայնել Հարարիի հետ՝ միշտ էլ այսպես էր: «Խոսույթները», պատմությունները չեն կարող լինել «ճիշտ» կամ «սխալ»՝ դրանք կարող են լիներ մանր եւ մեծ, մակերեսային եւ խորքային, օգտակար եւ վնասակար: Այսօրվա Հայաստանում դրանք մանր են, մակերեսային եւ վնասակար:

Այժմ մեր երկրում առավել լայն տարածում են գտել երկու տիպի պատմություններ, որոնք իրենց արտացոլումն են գտել ներկայիս Ազգային ժողովի կազմում: Առաջինը ձեւավորվել է 2018 թվականի հեղափոխության ժամանակ (եւ, բնականաբար, նախապատրաստվել է դրանից առաջ) եւ կոչվում է «դուք թալանչի եք»: Դա «նիկոլական» խոսույթն է, որի հետեւից գնում է ավելի քան 600 հազար քաղաքացի»:

Ամբողջությամբ՝ թերթի այսօրվա համարում։