Հայաստանի սուվերեն վարկանիշը կայուն է Լեռնային Ղարաբաղի վերջին իրադարձություններին․ Fitch Ratings

Սեպտեմբերին Լեռնային Ղարաբաղում մարտական գործողությունների սկսվելը  համահունչ էր Fitch Ratings-ի այն կարծիքին, որ այս վեճի հետ կապված աշխարհաքաղաքական ռիսկերն այս տարի աճել են: News.am-ի փոխանցմամբ՝ այս մասին ասվում է Fitch Ratings միջազգային վարկանիշային գործակալության փորձագետների եզրակացության մեջ։

«Մենք կանխատեսում էինք հակամարտության վերսկսման հավանականությունը, երբ հուլիսին բարձրացրինք Հայաստանի վարկանիշը «BB-/կայունի»։ Մեր ակնկալիքները, որ ցանկացած պատերազմ կսահմանափակվի Լեռնային Ղարաբաղով և կունենա մակրոտնտեսական սահմանափակ հետևանքներ, մինչև այժմ արդարացվել են, և հակամարտությունը չի ազդել Հայաստանի վարկանիշի կամ հեռանկարների վրա։

Ադրբեջանը (BB+/դրական) անցյալ ամիս կարճատև, լայնածավալ ռազմական գործողություն սկսեց Լեռնային Ղարաբաղում՝ փաստացի գրավելով ողջ տարածքը և հանգեցնելով  մոտ 100,000 մարդու զանգվածային արտագաղթը Հայաստան։ Ի տարբերություն ռազմական գործողությունների վերջին բռնկումների, հայկական զորքերը անմիջականորեն չեն ներգրավվել մարտական ​​գործողություններում, ինչը վկայում է միջամտելու քաղաքական կամքի բացակայության մասին: Ռուսաստանյան խաղաղապահները չեն կարողացել կատարել 2020 թվականի հրադադարի մասին համաձայնագիրը, որն ուղղված էր տեղի էթնիկ հայ բնակչության պաշտպանությանը։

Ադրբեջանի զորքերի մեծ կուտակումը և 2022 թվականի դեկտեմբերից երկարատև շրջափակումն ազդարարել են հակամարտության բարձրացման ռիսկերը, ինչպես մենք նշել էինք Հայաստանի վարկանիշի հուլիսյան տեսության ժամանակ: Fitch-ը շարունակում է ենթադրել, որ հակամարտությունը կտեղայնացվի։

 Հայաստանի սուվերեն վարկային ցուցանիշների վրա ամենաանմիջական ազդեցություն, ամենայն հավանականությամբ, կունենա փախստականների վրա ծախսերի ավելացումը: Մինչ սեպտեմբերյան հակամարտության բռնկումը, իշխանությունները բյուջեում միայն չափավոր ծախսեր էին հատկացրել Լեռնային Ղարաբաղից գոյություն ունեցող փախստականներին աջակցելու համար: Այդ ժամանակվանից նրանք հայտարարել են փախստականների հոսքի դեմ պայքարի համար ծախսերի համեստ աճի մասին, ներառյալ տեղահանված մարդկանց միանվագ ֆինանսական աջակցությունը:

Փախստականների հետ կապված ծախսերը կարող են ավելի մեծանալ՝ հաշվի առնելով փախստականների հոսքի արդյունքում առաջացած ավելի մեծ կապիտալ ներդրումները և սոցիալական ծախսերը, որոնք համարժեք են Հայաստանի բնակչության 3%-ին, սակայն մենք ներկայումս չենք ակնկալում 2023-2024 թվականներին փախստականներին աջակցելու կառավարության եկամուտների ավելացման նոր միջոցներ: Սա մասամբ պայմանավորված է նրանով, որ Հայաստանն արդեն խոստացված ֆինանսական աջակցություն է ստացել ԱՄՆ-ից, ԵՄ-ից և այլ աղբյուրներից՝ փախստականների ինտեգրման համար առնվազն 27,7 մլրդ դրամի չափով (ՀՆԱ-ի 0,7%-ը) և կարող է լրացուցիչ նման օգնություն ստանալ  2024 թ.-ին։ Բացի այդ, Հայաստանի բյուջեն սովորաբար նախատեսում էր փոխանցում   Լեռնային Ղարաբաղ. սա կդադարեցվի:

Համաձայն մեր վերջին բյուջետային կանխատեսման,  դեֆիցիտը 2023 թվականին կմեծանա մինչև ՀՆԱ-ի 2,5%-ը նախորդ տարվա 2,2%-ից, այնուհետև 2024-25թթ.-ին հասնելով մոտ 3%-ի:  Սա ներառում է որոշ լրացուցիչ ծախսեր փախստականների համար, իսկ ֆինանսական դրության հնարավոր աննշան վատացումը կարող է դժվարացնել միջնաժամկետ դեֆիցիտի նպատակային՝ ՀՆԱ-ի 2,5%-ին հասնելը: Այնուամենայնիվ, ՀՆԱ-ի անվանական ուժեղ աճը կօգնի կայունացնել Հայաստանի պարտքն ընդհանուր առմամբ:

Վերջին ռազմական գործողությունները հայկական բանկերի համար անմիջական բացասական հետևանքներ չեն ունենում, քանի որ ոլորտի ուղղակի վարկային հասանելիությունը Լեռնային Ղարաբաղ սահմանափակ է։ Ոլորտի վարկային պրոֆիլները հասել են պատմական բարձր ցուցանիշների՝ ուկրաինական ռազմական հակամարտության սկզբից ի վեր լայնածավալ ներգաղթի և զգալի ֆինանսական ներհոսքերի պատճառով: Սա արտացոլված է գործառնական միջավայրի մեր գնահատականում՝ որպես «B+»/դրական հայկական բանկերի համար»,- ասվում է Fitch Ratings-ի փորձագետների եզրակացության մեջ։