«Պատմության աղբանոց» գոյություն չունի․ «Առավոտ»

«Առավոտ» թերթի առաջնորդողը գրում է․ «Չնայած նախօրոք հայտարարվում է, որ պարետատան նիստերից հետո ասուլիսների թեման կլինի բացառապես կորոնավիրուսը, չորեքշաբթի օրը ճեպազրույցի ժամանակ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հանդես եկավ քաղաքական հայտարարություններով և իր ընդդիմախոսներին ուղարկեց «պատմության աղբանոց»: Այդպիսի արտահայտություններն ընդունված են թե՛ համաշխարհային և թե՛ հայաստանյան քաղաքական պրակտիկայում. հիշեցնեմ, որ, օրինակ, Երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանն իրեն քննադատողներին անվանում էր «քաղաքական դաշտի թափոններ»: Որքան հասկանում եմ, ներկայիս իշխանությունների կարծիքով, ԲՀԿ-ն, «Լուսավոր Հայաստանը», ՀՅԴ-ն, ՀՀԿ-ն, մի շարք այլ գործիչներ և ուժեր հայտնվել են պատմության աղբանոցում, իսկ ահա «Քաղաքացիական պայմանագրի» անունը ոսկե տառերով կգրվի Հայոց պատմության մատյաններում: Էլ ո՞վ է, ըստ իշխանությունների, արժանանալու այդ պատվին: Այս պահի դրությամբ, հավանաբար, նաև ՀԱԿ-ը՝ չնայած դրանում վստահ չեմ, որովհետև բացառված չէ, որ այդ կուսակցությունն էլ երբևէ կքննադատի ներկայիս իշխանությանը և, հետևաբար, «կուղարկվի» համապատասխան տեղ: Բայց, եթե հարցին նայենք ավելի լայն համայնապատկերի տեսանկյունից, ապա կտեսնենք, որ, ինչպես ասացի, «աղբանոց ուղարկելը» քաղաքականության մեջ սովորական երևույթ է՝ դա «նորի» կողմից «հինը» ժխտելն է: Հետագա ընթացքը, սակայն, ցույց է տալիս, որ պատմական առումով ոչինչ չի մերժվում՝ տեղի է ունենում այն, ինչ Հեգելն անվանում էր die Aufhebung, երբ նոր մակարդակի վրա ժխտվողը և ժխտողը պահպանվում են՝ որոշակի նոր գծեր ձեռք բերելով: Բողոքականները պատմական աղբանոց էին ուղարկում կաթոլիկներին, սակայն այսօր երկուսն էլ գոյություն ունեն և իրար առանձնապես չեն խանգարում: Կոմունիստները կարծում էին, որ կապիտալիզմը կհայտնվի աղբանոցում (Ելցինն էլ կոմունիզմն էր նույն տեղն ուղարկում), բայց շուկայական հարաբերությունները պահպանվել են՝ շատ երկրներում ձևափոխվելով և ներառելով սոցիալական արդարության տարրեր: Պատմությունից ոչ մի բան հնարավոր չէ ջնջել կամ, այսպես ասած, «դեն գցել»: Իհարկե, կլինեն կուսակցություններ, որոնք, օրինակ, Հայաստանում այս 30 տարվա ընթացքում ստեղծվել են, բայց հետո չեն կարողացել ապացուցել իրենց կենսունակությունը: Դա չի նշանակում, որ դրանք աղբանոցում են, պարզապես այդ կուսակցություններն այլևս չեն կարող ազդել իրավիճակի վրա, թեև դրանց մի մասը թղթի վրա առայժմ գոյություն ունի: Դժվար թե նման բան կարելի է ասել, մասնավորապես, Դաշնակցության մասին: Հաստատ կլինեն նաև գործիչներ, որոնց բարի խոսքերով չեն հիշում: Բայց նրանք էլ աղբանոցում չեն՝ իրենց տեղում են պատմության մեջ, և, ի դեպ, վերաբերմունքն էլ կարող է փոխվել տարիների, տասնամյակների և անգամ դարերի ընթացքում: Այնպես որ առօրյա քաղաքական խոսակցություններին պետք է հանգիստ վերաբերվել՝ դրանցից խուսափել հնարավոր չէ: Ինչպես նաև պատմությունից»: [b]Ամբողջությամբ՝ թերթի այսօրվա համարում։[/b]