Բոլոր տեղահանվածներին պետք է տրվի Ղարաբաղ արժանապատիվ և ապահով վերադարձի հնարավորություն. Միյատովիչ

«Հայաստանի և Ադրբեջանի իշխանությունները պետք է իրենց խաղաղ բանակցություններում ուշադրություն դարձնեն մարդու իրավունքների պաշտպանությանը և մարդու իրավունքների պաշտպանության խիստ երաշխիքներ սահմանեն հակամարտությունից տուժած բոլոր անձանց համար», - ասել է Եվրոպայի խորհրդի մարդու իրավունքների հանձնակատար Դունյա Միյատովիչը:

Նա հրապարակել է իր դիտարկումները 2023 թվականի հոկտեմբերի 16-ից 23-ը Հայաստան և Ադրբեջան, ներառյալ Լեռնային Ղարաբաղի կատարած այցից հետո: Նշվում է, որ սա տասնամյակների ընթացքում առաջին անգամն էր, որ նման իրավապաշտպան առաքելությունը կարողացավ այցելել Ղարաբաղի տարածաշրջան: Այցի պատճառը սեպտեմբերի վերջին Ադրբեջանի ռազմական ագրեսիայի հետևանքով ընդամենը մի քանի օրվա ընթացքում Հայաստան փախած ավելի քան 101,000 արցախահայի զանգվածային տեղահանումն էր:

Ստեփանակերտից բնակչության հեռանալուց հետո հանձնակատարը ականատես էր եղել դատարկ փողոցների, լքված տարածքների և քաղաքացիական անձանց ներկայության գրեթե լիակատար բացակայության։
Իր լսածի և տեսածի հիման վրա հանձնակատարը եզրակացրել է, որ 2023 թվականի սեպտեմբերի վերջին ԼՂ-ի հայերը լքել են իրենց տները՝ առանց որևէ կողմի որևէ հուսալի անվտանգության կամ պաշտպանության երաշխիքների, և որ նրանց համար տներից հեռանալը միակ հասանելի և խելամիտ տարբերակն էր, նշված է զեկույցում։

Նրա կարծիքով՝ Հայաստան փախած արցախցիներին և, մասնավորապես, խոցելի խմբերին պատկանողներին, պետք է երաշխավորվի անհապաղ, միջնաժամկետ և երկարաժամկետ բոլոր անհրաժեշտ աջակցության հասանելիությունը:

«Եվրոպայի խորհրդի անդամ երկրները պետք է կենտրոնանան ֆինանսական աջակցության վրա՝ ապահովելու, որ տեղահանված անձանց և նրանց ընդունող բնակչության մարդասիրական կարիքները լիովին բավարարվեն», - ավելացրել է հանձնակատարը:

Հանձնակատարն ընդգծել է, որ տեղահանված արցախցիներին պետք է տրվի արժանապատիվ և ապահով վերադարձի հնարավորություն, նույնիսկ եթե դա հիպոթետիկ է թվում այս պահին, ներառյալ ճկուն լուծումներ գտնելու միջոցով, մասնավորապես՝ կապված նրանց քաղաքացիության և իրավական կարգավիճակի հետ:

Ըստ Միյատովիչի՝ Ադրբեջանի իշխանությունները պարտավոր են ապահովել, որ Ղարաբաղի հայերի թողած գույքը պաշտպանված լինի թալանից, գողությունից կամ տիրանալուց:

Այն սակավաթիվ էթնիկ հայերը, որոնք մնացել են Ղարաբաղի տարածաշրջանում, նույնպես պետք է օգտվեն մարդու իրավունքների պաշտպանության բոլոր միջոցներից, այդ թվում՝ նրանց ազատ տեղաշարժի ապահովման միջոցով, ասված է զեկույցում։

Ողջունելով Ադրբեջանի կառավարության քայլերը՝ նպաստելու ներքին տեղահանվածների վերադարձը Ղարաբաղի տարածաշրջան՝ հանձնակատարը հույս է հայտնել, որ բոլոր ներքին տեղահանվածները, որոնք ցանկանում են, կկարողանան հնարավորինս արագ անվտանգ և արժանապատիվ վերադառնալ։