Պատերազմը չի ավարտվել, որ նոր պատերազմ «խցկենք» արանքում. Արեգ Սարդարյան. ՖՈՏՈՌԵՊՈՐՏԱԺ. iravaban.net

«Անկեղծ ասած ես արդեն չեմ էլ հիշում, թե ո՞ր տարիքից եմ պատրաստ եղել 18 տարեկանում բանակ գնալուն, ու փոքր ժամանակից սկսած իմացել եմ, որ պետք է գնամ, զինվոր դառնամ»,- պատմում է Արեգ Սարդարյանը՝ Քառօրյա պատերազմի մասնակից ավագ սերժանտը, ով զորացրվելու օրը «Անդրանիկ Օզանյան» մեդալով է պարգևատրվել: Արեգն ասում է, որ եթե միայն վատի դեպքում պատիժը չի լինում, այլ նաև լավ բան ես անում ու գնահատվում, պարտավորված ես քեզ զգում: -Երբ տանը դեռ նոր-նոր սկսում էին խոսակցությունները բանակ զորակոչվելու մասին, կես կատակ-կես լուրջ ասել ես, թե գնալու ես հենց «Եղնիկներում» ծառայելու, ու այդպես էլ եղավ, գնացիր Արցախ, «Եղնիկներ»: Պատկերացումներն ու իրականությունը շա՞տ տարբեր էր: -Հայաստանում՝ ուսումնական գնդում ծառայելուց հետո տեղափոխվեցի «Եղնիկներ» ու տեղափոխվելուց հետո չէի հասկանում՝ «Եղնիկները» դրախտ էր, թե՝ դժոխք: Լրիվ տարբեր էր: Ուսումնական գնդում խստությունն ուրիշ է, ամեն դեպքում սերժանտներ են պատրաստում: Հետո արդեն «Եղնիկներում» ես հասկացա, որ դա էր իմ ուզածը: Թեկուզ շքեղ բնությունը: Ամեն ինչն իր հմայքը ուներ, ու քաղաքում մեծացած մարդու համար, ով հիմնականում հեռու է եղել նման բնությունից, ամեն ինչ ուրիշ էր: Ես բացարձակ չեմ փոշմանում, որ «Եղնիկներում» եմ ծառայել: Կարոտում եմ: -Արե՛գ, դու ավագ սերժանտ ես եղել ու եթե յուրաքանչյուր զինվոր իր համար է պատասխանատու, դու, բացի քեզնից, զինվորների համար էլ էիր պատասխանատու: Այդ զգացումն ինչպիսի՞ն է ՝ պատասխանատու լինել այլ մարդու կյանքի համար: -Ազնիվ ասեմ, կյանքում իմ ու իմ զինվորի մեջ տարբերություն չի եղել, ես էլ մի զինվոր եմ եղել: Որոշ դեպքերում հնարավոր է, որ իմ խոսքը մի քիչ ազդեցիկ պետք է լիներ: Հիմնականում դա արտահայտվում էր նրանով, որ այսպես ասած, ինչ լիներ՝ «կուժը մեր գլխին էր կոտրվելու» (ժպտում է,- հեղ․) : Այդտեղ ինձ շատ պետք եկավ ուսումնական գնդում ծառայության ժամանակ ստացած գիտելիքներս: Թեկուզ հենց Քառօրյայի ժամանակ, երբ մարդիկ էին ընտրվում ինչ-որ մարտական գործողություն կատարելու, հաշվարկներ կազմելու համար, ամեն ինչ հաշվի էր առնվում, ու այդ գիտելիքների դերն իսկապես մեծ էր: -Ըստ քեզ, հասարակությունը պե՞տք է քննադատի բանակը: -Երբ քննադատությունն իրոք տեղին ու առողջ է, կարող է, բայց սոցիալական հարթակներում հասարակական քննարկումներին հետևելիս նկատելի է դառնում, որ հասարակության վերաբերմունքը միանշանակ չէ: Մի դեպքում բանակը գրեթե սրբացվում է, մյուսում՝ հնարավորինս ցեխ են շպրտում բանակի վրա, ու հաճախ անհիմն ու անտեղի: Արեգն ու զինակիցները՝ Արցախ որպես կամավոր մեկնած պապիկի հետ -Ապրիլյան դեպքերի ժամանակ ձեր խումբը Թալիշ էր գնացել: Ի՞նչ տեսաք այդտեղ: -Մինչև Թալիշը այլ տեղերում էլ ենք եղել, բայց Թալիշը առաջին «կործանվող» տեղն էր: Մենք տրամադրված գնում էինք, որ պետք է մարտական խնդիր կատարենք: Ինտենսիվ հրետակոծություն էր ու ինչքան առաջ էինք գնում, այնքան ավելի շատ էինք թիրախ դառնում: Բայց երբ հասանք հենց բուն գյուղին, ամենավատ պահն այն էր, որ սկզբում ոչ մի կենդանի շունչ չէինք տեսել: Երբ տեսնում ենք անասուններ են գետնին ընկած, շինությունները փլված, ու մեկ էլ մի խումբ պապիկներ՝ 4-5 հոգի, իրենց հին հրացաններով ու մեր մեքենայի հետևից ձեռքով են անում։ Մինչև հիմա այդ տեսարանն աչքիս առաջ է: -Ասում ես, որ վախենում էիք ու, իհարկե, բնական էր դա: Վախն ինչի՞ց էր: -Որ ասեմ՝ չգիտեմ… Իմ վախը, որ ամենաշատն էր, ու վախ էլ չէր՝ սարսափ էր, այն էր, որ հանկարծ իմ աչքի առաջ տղերքից մեկին մի չլիներ, ես դա չտեսնեի: Եթե ամենավատ տարբերակում մի բան լինելու էր, թող սկզբից ինձ հետ լիներ, հետո այդ մարդկանց: Իմ սարսափը դա էր, չտեսնեի նման բան: Վայրկյանում, երևի, հազար միտք է անցնում մտքովդ: -Ե՞րբ ես կարողացել կապ հաստատել տան անդամների հետ: -Ապրիլի 2-ին մի պահ եմ խոսել՝ հանգստացնելու նպատակով, որ ամեն ինչ նորմալ է։ Հետո մի ընթացք անհայտ կորում ենք մինչև ամսի 7-ը: Ապրիլի 7-ին զանգում եմ տուն, շնորհավորում ու անջատում: -Որքանով տեղյակ եմ, 13 տարեկանում առաջին անգամ աշխատել ես ու տանը դրա մասին չեն իմացել: Հետո աշխատած գումարով Ամանորի սեղանի համար տարբեր գնումներ ես կատարել: Ինչպե՞ս դա ստացվեց, որ դու 13 տարեկանում, երբ դեռ երեխա էիր, որոշեցիր, որ պետք է աշխատել: -Այդ ժամանակ ես առաջին անգամ զգացի տղամարդկային պարտականությունների պատասխանատվությունը: Ինձ այդպես են մեծացրել, որ դու տղա ես, դու պետք է ինքդ քո նկատմամբ պատասխանատվություն զգաս, ու իմ մեջ դա արթնացավ, որոշեցի, որ առանց որևէ մեկին ասելու պետք է գնամ ու ինչ-որ բան անեմ: Ստացվեց: Ու դա սկիզբը դարձավ: Մինչև բանակ գնալն էլ աշխատանք ու դաս համատեղում էի: -Աշխատանքը որքա՞ն ես կարևորում երիտասարդների համար: -Աշխատանքը, հատկապես Հայաստանի պայմաններում, կենսական անհրաժեշտություն է: Եթե հաշվի առնենք, որ պաշտոնական տվյալներով ավելի քան 30 տոկոս աղքատություն կա հանրապետությունում, ուրեմն աշխատանքն առավել քան կարևոր է: Չնայած դա ինքն իրենով արդեն իսկ խնդիր է, որովհետև աշխատատեղերի խնդիր կա, և այլն ու էլ չասեմ ուսանողների համար։ Ամբողջական հոդվածը կարող եք կարդալ այս հասցեով՝ http://iravaban.net/176871.html#ad-image-8 © iravaban.net կայք Ֆոտոշարքը՝ Ալեքսանդր Սարգսյանի