Մենաշնորհիկների ոչնչացման մշակութաբանական օրինաչափությունը

Մի ժամանակ մարդիկ խմբերով մամոնտ էին որսում և ուտում: Այդ ժամանակներից արդեն հայտնի էր, որ մարմնի ֆիզիկական չափերը որոշիչ չեն: Ոդիսականում կա մի դրվագ, երբ հաղթում են շատ մեծ մարմին ունեցող ցիկլոպին: Դինոզավրերի, ինպես նաև՝ ատլանտների վերացման վարկածներից մեկի համաձայն, այդ մեծածավալ կենդանիները ոչնչացվել են իրենց համեմատ գաճաճ տեսակների հետ հակամարտության ընթացքում: Գուլիվերի ճանապարհորդության մասին պատմող արկածային վեպում գաճաճներն ու հսկաները խորհրդանշական կերպարներ են: Գուլիվերը մի դրվագում հանդիպում է գաճաճների հետ, որոնց հետ համեմատած ինքը հսկա էր, իսկ հետո հսկաների հետ, որոնց համեմատ գաճաճ էր: Այս հակադիր պատկերները խորհրդանշում են, որ մարմնի չափերը հարաբերական են, և ամեն ինչ կախված է հաշվարկման մարմնից, ինչպես մեխանիկական շարժումը ֆիզիկայում: Հասարակական շարժումները ևս մեխանիկական շարժում են և գնահատվում են հաշվարկման մարմնի համեմատ: Հասարակական շարժումները երբեմն բախվում են այնպիսի դիմակայության, որը համեմատելի է գաճաճների և հսկաների հակամարտությանը: Ինչպես գաճաճները հաղթում են իրենցից ֆիզիկապես մի քանի անգամ մեծամարմիններին, նույն օրինաչափությամբ հասարակական շարժումները արդյունավետ մարտավարության և ճիշտ հաշվարկման մարմին ընտրելու դեպքում երբեմն կարող են հաղթել մեծամարմին օլիգարխին, մենաշնորհիկին (մոնոպոլիստ) և ագահ չինովնիկին: Այս խնդիրն ունի նաև հոգեբանական աստառ: Հսկաները նախակարծում են, թե գաճաճները սիրում են պարտվել, պարտվող, թույլ տեսակ են: Հակառակ դեպքում չպիտի ուզենային բախվել իրենց պես հսկաների հետ: Սա հսկաների միակ հաղթաթուղթն է: Ինչ-որ առումով իսկապես ողջամիտ չէ բախվել հսկայի, ցիկլոպի, մամոնտի հետ: Այդ դեպքում ի՞նչն է մղում կռվելու մի քանի անգամ մեծամարմնի դեմ: Քարե դարի մարդկանց մոտ դա քաղցն էր և որսորդի կոչումը: Ոդիսևսի պարագայում դա իրավիճակային ինքնապաշտպանություն էր: Իսկ հասարակական ակտիվիստի դեպքում մղում է գաղափարը, սկզբունքը, քաղաքացիական ազատությունը, հասարակական կամ մշակութային արժեքը, որը նրանք փորձում են պաշտպանել, փրկել հսկայի կամայականությունից: Սակայն ենթագիտակցական մակարդակում ակտիվիստը օլիգարխին վերաբերվում է, ինչպես քարե դարի մարդը մամոնտին և Ոդիսևսը ցիկլոպին: Այսինքն ակտիվիստը օլիգարխին և՛ ուզում է ուտել, և՛ հաղթել ու հանրության համար ճանապարհ հարթել: Այսպիսով, գաճաճների և հսկաների հակամարտության պատմությունը ցույց է տալիս, որ մեծամարմինները օրինաչափորեն պարտվում են, դառնում որդերի կեր, ինչպես մամոնտներն ու դինոզավրերը, կամ լեգենդ ու հեքիաթ, ինչպես ցիկլոպները: Նման հեռանկար է սպասվում նաև այն հաստամարմին օլիգարխին, մենաշնորհիկին և օրինազանց չինովնիկին, որոնք մեծամտորեն իրենց բարձր են դասում օրենքից, արդարությունից, հասարակությունից, ազգային իդեալից: [color=#CC0000]Թաթուլ Մկրտչյան [/color]