Անվստահությունն աղետալի է․ ժամանակն է՝ չարիքի դեմ համախմբվելու․ «Առավոտ»
1936 դիտում
10:50 05-11-2021
«Առավոտ» թերթի առաջնորդողը գրում է․ ««Ինչո՞ւ այս ազգը չի համախմբվում»՝ այդ հռետորական հարցն ինձ հաճախ են տալիս հատկապես ավագ սերնդի ներկայացուցիչները: Եվ, ինչպես որ դա սովորաբար լինում է, հենց իրենք էլ պատասխանում են հարցին՝ չսպասելով, մինչեւ հայտնեմ իմ նկատառումները: «Որովհետեւ,- ասում են նրանք,- մեզ մոտ հարյուր հատ կուսակցություն կա, ինչպես նաեւ 100-ից ավելի պատգամավոր: Բա էս մի բուռ ազգին էդքան պատգամավոր կամ կուսակցություն պե՞տք է»: Ինձ թվում է, սակայն, որ իմ զրուցակիցները խոսում են հետեւանքների, ոչ թե պատճառների մասին:
Սոկրատեսի աշակերտներից մեկը, ուսուցչին վերջին անգամ տեսնելիս, սրտնեղում է՝ «ամենացավալին այն է, որ քեզ մահվան են դատապարտել անարդարացիորեն»: Ինչին Սոկրատեսը պատասխանում է՝ «Իսկ դու շա՞տ կուրախանայիր, եթե ինձ դատապարտեին արդարացիորեն»: Փոքր-ինչ ձեւափոխելով այդ միտքը, ուզում եմ հարցնել՝ ազգը միասնակա՞ն կլիներ, եթե մենք ունենայինք, ասենք, 5 կուսակցություն կամ 40 պատգամավոր: Խիստ կասկածում եմ: Հասարակության պառակտվածության պատճառը քաղաքական հոսանքների քանակը չէ՝ մանավանդ, որ դրանք, որպես կանոն, քաղաքականության հետ ընդհանրապես կապ չունեն: Մեր նման հասարակությունների խնդիրը իրար հանդեպ վստահության ցածր մակարդակն է:
Ռուսաստանցի տնտեսագետ Ալեքսանդր Աուզանը դասախոսությունների հրաշալի շարք ունի՝ տնտեսություն եւ մշակույթի փոխկապակցվածության եւ, մասնավորապես, այն մասին, թե ինչպես է վստահության (ոչ միայն իշխանության հանդեպ, այլեւ՝ քաղաքացիների մեջ ստեղծված փոխվստահության) բարձր մակարդակը նպաստում տնտեսության առաջընթացին: Ըստ այդ՝ ամենաշատն իրար վստահում են շվեդները՝ 63 տոկոսը կարծում է, որ, ընդհանուր առմամբ, մարդկանց կարելի է հավատալ: Զարմանալի՞ է արդյոք, որ այդ երկրում ոչ միայն բարձր են տնտեսական ցուցանիշները, այլեւ համավարակի դեմ պայքարում գրանցվել են շոշափելի հաջողություններ, առանց լոքդաունների եւ խիստ սահմանափակումների:
Փոխադարձ վստահությունը եւ իշխանությունը պահելը տարբեր բաներ են: Վերջինս յուրահատուկ, այսրոպեական երեւույթ է: Օրինակ, Հայաստանում այժմ բավարար է ցույց տալ Քոչարյանի խրտվիլակը, եւ քաղաքացիների մեծամասնությունը կբացականչի՝ «վայ, միայն թե ո՛չ ինքը» (ես էլ՝ բոլորի հետ միասին): Բայց իրական վստահության մթնոլորտի հետ դա կապ չունի: Ի դեպ, նման մթնոլորտի ծիլեր կային նախորդ տասնամյակում՝ դրանք երեւում էին քաղաքացիական շարժումների եւ, իհարկե, 2018 թվականի հեղափոխության ժամանակ: Բայց իշխանությունն ամեն ինչ արեց, որպեսզի այդ ծիլերը վերանան, իսկ թե ինչու է այդպես վարվել, առանձին խոսակցություն է:
Այժմ Հայաստանում «քովիդից» օրական 50 հոգի է մահանում: Կարծես թե ճիշտ ժամանակն է՝ անկախ քաղաքական հայացքներից, անկախ համակրանք-հակակրանքներից «թագավարակ» կոչվող չարիքի դեմ համախմբվելու: Բայց դուրս եկեք փողոց եւ առանց տեսախցիկների հարցրեք մարդկանց կարծիքը: Վստահ եղեք, որ նրանց մեծամասնությունը չի հավատում ո՛չ պաշտոնական թվերին, ո՛չ պատվաստվելու անհրաժեշտությանը, ո՛չ էլ կառավարության միջոցառումների արդյունավետությանը: Այդ պարագայում անվստահությունը պարզապես աղետալի է»:
Մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։
Սոկրատեսի աշակերտներից մեկը, ուսուցչին վերջին անգամ տեսնելիս, սրտնեղում է՝ «ամենացավալին այն է, որ քեզ մահվան են դատապարտել անարդարացիորեն»: Ինչին Սոկրատեսը պատասխանում է՝ «Իսկ դու շա՞տ կուրախանայիր, եթե ինձ դատապարտեին արդարացիորեն»: Փոքր-ինչ ձեւափոխելով այդ միտքը, ուզում եմ հարցնել՝ ազգը միասնակա՞ն կլիներ, եթե մենք ունենայինք, ասենք, 5 կուսակցություն կամ 40 պատգամավոր: Խիստ կասկածում եմ: Հասարակության պառակտվածության պատճառը քաղաքական հոսանքների քանակը չէ՝ մանավանդ, որ դրանք, որպես կանոն, քաղաքականության հետ ընդհանրապես կապ չունեն: Մեր նման հասարակությունների խնդիրը իրար հանդեպ վստահության ցածր մակարդակն է:
Ռուսաստանցի տնտեսագետ Ալեքսանդր Աուզանը դասախոսությունների հրաշալի շարք ունի՝ տնտեսություն եւ մշակույթի փոխկապակցվածության եւ, մասնավորապես, այն մասին, թե ինչպես է վստահության (ոչ միայն իշխանության հանդեպ, այլեւ՝ քաղաքացիների մեջ ստեղծված փոխվստահության) բարձր մակարդակը նպաստում տնտեսության առաջընթացին: Ըստ այդ՝ ամենաշատն իրար վստահում են շվեդները՝ 63 տոկոսը կարծում է, որ, ընդհանուր առմամբ, մարդկանց կարելի է հավատալ: Զարմանալի՞ է արդյոք, որ այդ երկրում ոչ միայն բարձր են տնտեսական ցուցանիշները, այլեւ համավարակի դեմ պայքարում գրանցվել են շոշափելի հաջողություններ, առանց լոքդաունների եւ խիստ սահմանափակումների:
Փոխադարձ վստահությունը եւ իշխանությունը պահելը տարբեր բաներ են: Վերջինս յուրահատուկ, այսրոպեական երեւույթ է: Օրինակ, Հայաստանում այժմ բավարար է ցույց տալ Քոչարյանի խրտվիլակը, եւ քաղաքացիների մեծամասնությունը կբացականչի՝ «վայ, միայն թե ո՛չ ինքը» (ես էլ՝ բոլորի հետ միասին): Բայց իրական վստահության մթնոլորտի հետ դա կապ չունի: Ի դեպ, նման մթնոլորտի ծիլեր կային նախորդ տասնամյակում՝ դրանք երեւում էին քաղաքացիական շարժումների եւ, իհարկե, 2018 թվականի հեղափոխության ժամանակ: Բայց իշխանությունն ամեն ինչ արեց, որպեսզի այդ ծիլերը վերանան, իսկ թե ինչու է այդպես վարվել, առանձին խոսակցություն է:
Այժմ Հայաստանում «քովիդից» օրական 50 հոգի է մահանում: Կարծես թե ճիշտ ժամանակն է՝ անկախ քաղաքական հայացքներից, անկախ համակրանք-հակակրանքներից «թագավարակ» կոչվող չարիքի դեմ համախմբվելու: Բայց դուրս եկեք փողոց եւ առանց տեսախցիկների հարցրեք մարդկանց կարծիքը: Վստահ եղեք, որ նրանց մեծամասնությունը չի հավատում ո՛չ պաշտոնական թվերին, ո՛չ պատվաստվելու անհրաժեշտությանը, ո՛չ էլ կառավարության միջոցառումների արդյունավետությանը: Այդ պարագայում անվստահությունը պարզապես աղետալի է»:
Մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։
Նմանատիպ նյութեր
Այս բաժնից
1867 դիտում
08:52 06-03-2025
2140 դիտում
07:34 06-03-2025
