2019 դիտում
10:25 21-04-2021
Ճիշտ ժամանակն է հրաժարվել հուզական մոտեցումներից․ «Առավոտ»
«Առավոտ» թերթի առաջնորդողը գրում է․ «Հայկական ֆեյսբուքում երեկ կրքեր էին բորբոքվել 20-րդ դարի նշանավոր քաղաքական գործիչ Մահաթմա Գանդիի արձանը Երևանում դնելու կապակցությամբ: Արդեն առիթ եմ ունեցել գրելու, որ եթե որևէ արձանի տեղադրումը վեճեր է առաջացնում, ապա ավելի լավ է ձեռնպահ մնալ այդ քայլից կրքեր չբորբոքելու համար՝ մանավանդ մեր այս անհանգիստ ժամանակաշրջանում:
Պարզ է, որ Գանդին ամենևին սուրբ չէր, հրեշտակ չէր, բավականին պրագմատիկ քաղաքական գործիչ էր, և նրա քայլերը պայմանավորված էին Բրիտանական կայսրության դեմ իր պայքարով, հանուն իր երկրի անկախության: Իսկ այդ շահերը որոշակի ժամանակահատվածում համընկնում էին Օսմանյան կայսրության, իսկ այնուհետև՝ քեմալական Թուրքիայի շահերի հետ, և, հետևաբար՝ հակասում էին մեր՝ հայերիս, շահերին:
Երեկ մի քանի տեղ գրվել է, իբր Գանդին ողջունել է Հայոց ցեղասպանությունը, սակայն, կարծում եմ, դա քարոզչական չափազանցություն է. որևէ նման տեքստ ինձ չհաջողվեց հայտնաբերել: Նրա փիլիսոփայությունն անձամբ ինձ սրտամոտ է, բայց դա ամենևին փաստարկ չէ արձան դնելու օգտին՝ չարժեր այս լարված պահին հասարակությանը զբաղեցնել նման երկրորդական խնդրով:
Բայց ինքը՝ քննարկումը, բացահայտում է մեր քաղաքական մշակույթի որոշակի առանձնահատկությունները, մասնավորապես, այն, որ մենք աշխարհի նախկին և ներկա առաջնորդներից պահանջում ենք, որ նրանք առաջնորդվեն մեր՝ հայերիս շահերով՝ միայն այն պատճառով, որ արդարությունն ու ճշմարտությունը մեր կողմն են: Եվ երբ Գանդին, Չերչիլը, Թրամփը, Լենինը, Ստալինը կամ Պուտինը գործում են իրե՛նց երկրների շահերից ելնելով, մենք մի տեսակ նեղվում ենք և սկսում ենք բողոքել աշխարհից ու մեր դառը ճակատագրից: (Ենթադրենք, ԵԽԽՎ-ում ռուսաստանյան պատվիրակության ներկայացուցիչների մի մասը դեմ էր, որ մեր գերիների հարցը մտներ լիագումար նիստի օրակարգ: Նեղանալու փոխարեն, թերևս, արժե փորձել հասկանալ նրանց, ինչպես նաև բոլոր մնացած պատվիրակների մոտիվացիան):
Մեր այս «զարկված» վիճակում թերևս ճիշտ ժամանակն է հրաժարվել հուզական մոտեցումներից, ուսումնասիրել մեր վիճակում հայտնված ազգերի, պետությունների (օրինակ, Առաջին և Երկրորդ աշխարհամարտում պարտվածների) փորձը՝ «ռեալ քաղաքականությունից» ելնելով ի՞նչ քայլեր են ձեռնարկել, ո՞ր ոլորտներն էին զարգացնում, ի՞նչ բարեկամներ էին փորձում ձեռք բերել: Թե չէ մեր հասարակության կեցվածքն է՝ աշխարհից նեղանալը, իսկ մեր իշխանությունների կեցվածքը (ի հեճուկս հոխորտալից հռետորաբանության)՝ «դե, սա է, ուրիշ ճար չկա»»։
Մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։
Պարզ է, որ Գանդին ամենևին սուրբ չէր, հրեշտակ չէր, բավականին պրագմատիկ քաղաքական գործիչ էր, և նրա քայլերը պայմանավորված էին Բրիտանական կայսրության դեմ իր պայքարով, հանուն իր երկրի անկախության: Իսկ այդ շահերը որոշակի ժամանակահատվածում համընկնում էին Օսմանյան կայսրության, իսկ այնուհետև՝ քեմալական Թուրքիայի շահերի հետ, և, հետևաբար՝ հակասում էին մեր՝ հայերիս, շահերին:
Երեկ մի քանի տեղ գրվել է, իբր Գանդին ողջունել է Հայոց ցեղասպանությունը, սակայն, կարծում եմ, դա քարոզչական չափազանցություն է. որևէ նման տեքստ ինձ չհաջողվեց հայտնաբերել: Նրա փիլիսոփայությունն անձամբ ինձ սրտամոտ է, բայց դա ամենևին փաստարկ չէ արձան դնելու օգտին՝ չարժեր այս լարված պահին հասարակությանը զբաղեցնել նման երկրորդական խնդրով:
Բայց ինքը՝ քննարկումը, բացահայտում է մեր քաղաքական մշակույթի որոշակի առանձնահատկությունները, մասնավորապես, այն, որ մենք աշխարհի նախկին և ներկա առաջնորդներից պահանջում ենք, որ նրանք առաջնորդվեն մեր՝ հայերիս շահերով՝ միայն այն պատճառով, որ արդարությունն ու ճշմարտությունը մեր կողմն են: Եվ երբ Գանդին, Չերչիլը, Թրամփը, Լենինը, Ստալինը կամ Պուտինը գործում են իրե՛նց երկրների շահերից ելնելով, մենք մի տեսակ նեղվում ենք և սկսում ենք բողոքել աշխարհից ու մեր դառը ճակատագրից: (Ենթադրենք, ԵԽԽՎ-ում ռուսաստանյան պատվիրակության ներկայացուցիչների մի մասը դեմ էր, որ մեր գերիների հարցը մտներ լիագումար նիստի օրակարգ: Նեղանալու փոխարեն, թերևս, արժե փորձել հասկանալ նրանց, ինչպես նաև բոլոր մնացած պատվիրակների մոտիվացիան):
Մեր այս «զարկված» վիճակում թերևս ճիշտ ժամանակն է հրաժարվել հուզական մոտեցումներից, ուսումնասիրել մեր վիճակում հայտնված ազգերի, պետությունների (օրինակ, Առաջին և Երկրորդ աշխարհամարտում պարտվածների) փորձը՝ «ռեալ քաղաքականությունից» ելնելով ի՞նչ քայլեր են ձեռնարկել, ո՞ր ոլորտներն էին զարգացնում, ի՞նչ բարեկամներ էին փորձում ձեռք բերել: Թե չէ մեր հասարակության կեցվածքն է՝ աշխարհից նեղանալը, իսկ մեր իշխանությունների կեցվածքը (ի հեճուկս հոխորտալից հռետորաբանության)՝ «դե, սա է, ուրիշ ճար չկա»»։
Մանրամասն՝ թերթի այսօրվա համարում։
Նմանատիպ նյութեր
1952 դիտում
21:26 28-11-2018
3775 դիտում
10:48 27-02-2018
Այս բաժնից
1072 դիտում
07:29 16-11-2024
1699 դիտում
07:22 16-11-2024
